Dieta i przygotowanie do donacji krwi

Oddanie krwi to bezpieczny zabieg, który jednak wiąże się z czasową utratą ok. 450 ml krwi pełnej (łącznie z krwinkami, osoczem i składnikami mineralnymi), dlatego odpowiednie przygotowanie żywieniowe może znacząco poprawić samopoczucie dawcy oraz wspomóc szybszą regenerację organizmu.

Przygotowanie do donacji – co jeść i pić przed oddaniem krwi?

1. Dzień przed donacją:

• Zadbaj o nawodnienie – wypij co najmniej 2-3 litry płynów (np. woda, niesłodzone herbaty, woda z cytryną).
• Unikaj alkoholu – alkohol może powodować odwodnienie i zaburzenia w składzie krwi.
• Spożywaj lekkie, bogate w żelazo posiłki –sięgaj po chude mięso (np. indyk, cielęcina), jaja, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, natkę pietruszki, suszone morele i buraki.
• Zadbaj o witaminę C –Ułatwia wchłanianie żelaza niehemowego (roślinnego). Dobrym wyborem będą: papryka, natka pietruszki, kiwi, cytrusy.
• Wysypiaj się – dobry sen (7–9 h) wspiera prawidłowe ciśnienie krwi i regenerację.

2. W dniu donacji (najlepiej rano):

Śniadanie: obowiązkowe

• Powinno być lekkie, ale pełnowartościowe:
  – pieczywo pełnoziarniste,
  – płatki owsiane/jaglanka/ryż z owocami,
  – chudy nabiał (jogurt naturalny, twaróg),
  – banan, jabłko, inne owoce,
  – herbata lub woda.
• Unikaj tłuszczy zwierzęcych i smażonych potraw – nadmiar lipidów może obniżyć jakość krwi (np. powodować lipemię).

Bezpośrednio przed donacją:

• Wypij min. 1–2 szklanki wody (min. 250–500 ml), by ułatwić pobranie i zapobiec zmniejszeniu ciśnienia tętniczego krwi.
• Nie przychodź na czczo – zwiększa to ryzyko osłabienia i omdlenia.

Po donacji – co jeść i jak wspierać regenerację?

Oddanie krwi prowadzi m.in. do utraty żelaza oraz niewielkich ilości białek, wody i elektrolitów, dlatego dieta po donacji powinna skupiać się na:

• Odbudowie objętości krwi i składników morfotycznych,
• Wsparciu produkcji czerwonych krwinek (erytropoezy),
• Utrzymaniu odpowiedniego poziomu żelaza i nawodnienia.

Zalecenia dietetyczne po donacji:

1. Nawodnienie

• Przez kolejne 24–48 godzin pij więcej płynów: 2,5–3 litry dziennie (najlepiej wody).

2. Włączenie produktów bogatych w żelazo:

• Źródła żelaza hemowego (najlepiej przyswajalne):
  • chuda wołowina, cielęcina, wątróbka,
  • drób, ryby (np. sardynki, tuńczyk).
• Źródła żelaza niehemowego (roślinne):
  • nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca, fasola),
  • pestki dyni, sezam, orzechy, płatki owsiane,
  • szpinak, jarmuż, brokuły.

Ważne: Produkty zawierające żelazo warto łączyć z witaminą C (np. dodaj paprykę do sałatki, posyp natką pietruszki, popij sokiem z pomarańczy), co zwiększa jego wchłanianie. Natomiast w przeciągu pół godziny przed i po posiłku warto powstrzymać się od picia kawy i herbaty, ze względu na zawartość składników utrudniających przyswajalność żelaza (dotyczy głównie żelaza niehemowego).

3. Suplementacja żelaza?

• Rutynowo nie jest wymagana po jednorazowej donacji u zdrowej osoby.
• Wskazana przy niedoborach, niskiej ferrytynie (<30 ng/ml) lub w przypadku częstego oddawania krwi.

4. Wspomagające mikroelementy:

• Kwas foliowy, witamina B6, B12 – niezbędne do produkcji erytrocytów.
• Źródła: jajka, orzechy, pełne ziarna, warzywa liściaste, nabiał, mięso, ryby.

5. Odpoczynek i regeneracja:

• Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego przez 24 godziny po donacji.
• Nie podnoś ciężarów ręką, z której pobierano krew – zapobiegnie to powstaniu siniaków.

Autor: Sebastian Żur – dietetyk szpitalny